Grażyna Jagielska "Anioły jedzą trzy razy dziennie"

Grażyna Jagielska „Anioły jedzą trzy razy dziennie”, Znak 2014, ISBN 978-83-240-2870-2, stron 224

W lipcu zeszłego roku przeczytałam książkę Grażyny Jagielskiej „Miłość z kamienia”, w której opisywała swoje próby radzenia sobie z charakterem zawodu wykonywanego przez jej męża, korespondenta wojennego i reportażysty z terenów objętych koszmarem konfliktów zbrojnych. Przyznaję, że jej relacja mną wstrząsnęła, nie potrafiłam – i nawet nie za bardzo chciałam – sobie wyobrazić, co ona przeżywała i jak można żyć w takim napięciu. Nie mogłam pojąć, jak to jest przez dwadzieścia lat przygotowywać się na śmierć męża. Obraz Jagielskiej siedzącej przy piecyku w oczekiwaniu na telefon z wiadomością, że to już, że jest po wszystkim, że teraz może poczuć swoistą ulgę, bo nie musi już czekać, uważam za jeden z najbardziej przejmujących obrazów w polskiej literaturze faktu.

Gdy zobaczyłam zapowiedź nowej książki Jagielskiej oscylującej wokół tego samego tematu, wiedziałam, że koniecznie muszę ją przeczytać, nawet jeśli miała to być równie trudna lektura. I taka się właśnie okazała. I podobnie jak przy „Miłości...” sądzę, że dobrze, iż ma tylko trochę ponad dwieście stron, bo dłuższa przytłoczyłaby już do reszty.

„Anioły jedzą trzy razy dziennie” to opis pobytu autorki w szpitalu psychiatrycznym. Paradoksem wydaje się to, że choć na wojny jeździł Wojciech Jagielski, to objawy stresu bojowego miała jego żona. To ona trafiła do kliniki, gdzie leczyli się także wojenni weterani. To do ich sali chodziła nocami Jagielska po „części męża”. Bo śniło jej się, widziała męża w wizjach, jak leży gdzieś na jakiejś pustej drodze, ale czegoś mu brakuje, więc chodziła po części - po rękę, po nogę, by go „skompletować”. Ta odsłona jej szpitalnych przeżyć i historie powracających z Afganistanu żołnierzy przejmują zgrozą. Szeregowy Mazur ciągle trzyma swojego rannego kolegę, ale chciałby go już odłożyć, komuś oddać. Ratownik we wraku rosomaka szuka nóg przyjaciela kilka razy w tygodniu i stale goli głowę myśląc, że w ten sposób stanie się kimś innym, kto nie będzie widział odciętych rąk czy nóg. Biały w ogóle nie potrafi mówić o tym, co widział; jego żona chciałaby, żeby już wrócił z tego Afganistanu. Ale jak to zrobić? Jak zapomnieć i dalej normalnie żyć? Czy to w ogóle jest możliwe? Pomyślałam sobie nie raz w czasie czytania o tym, jak niektórzy czasem mówią (choć nie jestem pewna, czy to prawda), ile to kasy mają żołnierze jeżdżący na misje. Ja dziękuję za takie pieniądze, jeśli wracają w takim stanie, jak niektórzy z bohaterów – chyba tylko na leczenie mogą się one przydać. Może nie zabrzmi to dobrze, ale dla części z nich chyba lepiej by było, gdyby zginęli, zamiast tak się potem męczyć...

Jest jeszcze Julia, młoda kobieta, która kiedyś spełniała się w pracy i była w niej naprawdę dobra. Aż do pewnego dnia, gdy mały poślizg czasowy na organizowanej przez nią imprezie sprawił, że obcięła sobie ucho. Karolinka była przekonana, że jest aniołem i w gorszych momentach udawała, że jej nie ma. Pani Stasia stała się wrogiem wszystkich pacjentów, gdy nie chciała powiedzieć, dlaczego trafiła do szpitala i dlaczego nie odzywają się do niej własne dzieci. Może kłamała, a kłamać nie wolno, to najważniejsza reguła na oddziale.

Nie potrafię zbyt wiele napisać o tej książce, zastanawiałam się nawet, czy w ogóle tworzyć recenzję, ale jednak chciałam, choćby nieudolnie, wspomnieć o swoich wrażeniach. Wstrząsająca, przerażająca, przejmująca, wszystkich tych określeń już użyłam, ale to one najlepiej pasują do treści i cóż więcej można powiedzieć... Chyba tylko to, że „Anioły jedzą trzy razy dziennie” to na pewno nie jest historia dla każdego, trzeba mieć dużo siły wewnętrznej, by się z nią zmierzyć. 

Wyzwania: „Nie tylko literatura piękna...”, „Polacy nie gęsi”.