Sabina Czupryńska "Kobiety z domu Soni"

Sabina Czupryńska „Kobiety z domu Soni”, Prószyński i S-ka 2012, ISBN 978-83-7839-035-0, stron 472

Antonia w młodości była damą. Pracowała w sklepie z materiałami, a projekty pięknych kreacji z nich uszytych same przychodziły jej do głowy. I ten talent służył jej i żeńskiej części rodziny przez wszystkie lata. Wyszła za mąż za cukiernika, Jacentego; na świat przyszły ich dwie córki – Halina, powszechnie lubiana, zawsze uśmiechnięta i „ta druga” – choć w rzeczywistości starsza – Julia, poważna, wywyższająca się. Nie odziedziczyła ciepła swojej matki, najlepiej czuła się w roli tej, którą mężczyźni podziwiają, gdy ona, z nieodłącznym papierosem w dłoni, rozsiewa blask swojego wdzięku. Jej mąż, Bronisław, wielbił ziemię, po której stąpała. A gdy urodziła mu troje dzieci, dwie córki i syna, był najszczęśliwszym człowiekiem na ziemi. Do czasu, gdy jedna rozmowa z synem uświadomiła mu, kim tak naprawdę jest w życiu żony. Prawda okazała się być zbyt brutalna.

Jagoda i Basia, córki Julii. Na życiu każdej z nich matka odcisnęła niezatarte piętno. Jedną i drugą skrzywdziła w chwili, kiedy najbardziej potrzebowały pomocnej, życzliwej dłoni i opieki. A wszystko w imię ich dobra przecież. Z każdą córek, w ten czy inny sposób, została na zawsze – choć Jagoda wyjechała z domu, matka utkwiła w jej charakterze; Basia z nią mieszkała, przez co Julia czuła się trzecim, niezbędnym ogniwem jej małżeństwa.

I wreszcie Sonia, najmłodsze pokolenie, córka Jagody. Od dzieciństwa pozostawiona sama sobie, bo choć matka marzyła o takiej małej dziewczynce, to coraz bardziej pochłaniało ją tworzenie kolejnych domów. Brat także zaczął swoje życie, zabierając ze sobą poczucie bezpieczeństwa, jakiego od niego oczekiwała. W gąszczu uczuć między babką, matką, ciotką i ojczymem, będzie musiała sama poukładać swoje losy.

Większość z nas, w czasach swojego dzieciństwa, obiecuje sobie, że gdy dorośnie, będzie taka jak mama. To ona jest centrum wszechświata, punktem odniesienia do wszystkiego, gwarantem poczucia bezpieczeństwa, wzorcem kobiecości. Dorosłość często weryfikuje nasze dziecięce przemyślenia. Bo co, gdy mama nie ustrzegła się błędów, a my jesteśmy tego świadome? Wówczas mówimy sobie: nie, ja taka nie będę, zrobię inaczej, po swojemu, lepiej, bo już wiem, czego unikać, w którą stronę pójść. Ale co, gdy obietnice złożone samej sobie, to za mało? Przecież jest jeszcze kwestia genów, odziedziczonych skłonności, nawyków utrwalonych codziennym porządkiem rzeczy w rodzinnym domu. Prawda jest też taka, że nikt nie jest w stanie dać ci tyle, co druga kobieta. I nikt nie jest w stanie skrzywdzić cię tak mocno, jak kobieta. Zwłaszcza kobieta tak ci bliska, jak matka. Od tej prawdy uciec się nie da.

Antonia obie córki kochała, ale nie rozumiała tego, co stało się z Julią, nie miała na nią wpływu i z czasem było już tylko gorzej, aż do momentu, gdy całkowicie ją straciła. Jagoda, chcąc odciąć się od matki, sama nie zauważyła, że stała się jej kopią, która swojemu dziecku nie potrafi dać tego, czego sama nie otrzymała. Gdzie tkwił błąd w ich relacjach?

Sabina Czupryńska jest autorką dwóch powieści; „Kobiety z domu Soni” są pierwszą w kolejności, a drugą, którą mam okazję czytać. „Ta druga, słodka i ostra” zrobiła na mnie wrażenie, z „Kobietami...” jest podobnie, o ile nie lepiej nawet. Autorka podejmuje motyw uniwersalny o tyle, że może być bliski każdej kobiecie: każda z nas jest przecież córką, a równocześnie może być matką córki. Ten niezmienny od tysięcy lat porządek losu wykorzystała Czupryńska w swojej opowieści o piątce kobiet, które zawsze będą chciały tego samego: przede wszystkim być kochane. Ale metody, którymi będą do tego dążyć, wybiorą zupełnie inne.

Czupryńska  każdą swoją bohaterkę obdarowała innym cechami, przez co mogą wzbudzać w czytelniku zróżnicowane emocje. I zrobiła to tak zgrabnie, że wszystkie postaci gwarantują kalejdoskop doznań. Jagodę poznajemy jako młodą dziewczynę, kibicujemy jej i nagle coś się zmienia, przestajemy ją rozumieć. To samo z Basią; najpierw pewna siebie, odważna nastolatka, która potem daje sobie całkowicie wchodzić na głowę. Podobała mi się ta zmienność, z jaką podchodziłam do bohaterek, bo to pokazywało, jak kształtowała je sytuacja, jak próbowały znaleźć swoje miejsce na ziemi.

Pisarka nie sięga po nie wiadomo jak wymyślne środki wyrazu artystycznego. Postawiła na prostotę i naturalność, i bardzo dobrze, bo opowieść broni się sama. Choć nie brakuje w niej trudnych emocji, to jednak gorąco ją polecam. Każdej kobiecie.   

Książka bierze udział w wyzwaniach „Czytamy powieści obyczajowe” oraz „Polacy nie gęsi”.