Joanna Fabicka "Second Hand"

Joanna Fabicka „Second Hand”, W.A.B. 2013, ISBN 978-83-7747-725-0, stron 304

Gdzieś w Polsce, chciałoby się powiedzieć: na końcu świata. Podlewo, mała miejscowość wegetująca w szarej rzeczywistości PRL-u. Ludzie tu dawno pozapominali o marzeniach, tu trzeba już tylko trwać, żyjąc z dnia na dzień, ulegając podszeptom najprostszych instynktów. Tu drobni lub więksi pijaczkowie podtrzymują drzewka często rachityczne jak oni sami. Tu kobiety między jednym a drugim, czy jeszcze którymś dzieckiem, zajmują się domem, polem, całym gospodarstwem, oganiając się od nienasyconego męża. Jako parafianie zupełnie nie spełniają oczekiwań swego proboszcza, który na spotkaniach w dekanacie nie za bardzo może się pochwalić statystykami ślubów i pogrzebów. I tylko jedna rodzina kobiet wyróżnia się w tej brzydocie.

Cecylia, Edzia, Mania. Siostry mieszkające w byłym pensjonacie „Second Hand”, przyjmujące jeszcze z rzadka specjalnych gości, którzy nie pozostaną obojętni wobec ich ciał i losów. Edzia cierpi na karłowatość, jej królestwem jest kuchnia, a z czasem i butelka. Cecylia i Maria chciały zrobić karierę sceniczną, zaczynając od śpiewania w night-clubie „Kaskada”, ale ta pierwsza nie lubiła się dzielić uwagą widzów, więc Manii pozostały tylko chórki. Marlena, której przepustka do wyrwania się z okolicznego marazmu, do nowego świata w postaci studiów na wydziale psychologicznym, trwała tylko semestr. I Femi, „co to za imię w ogóle”, przy której pękają żarówki, która wchłania w siebie otaczający ją świat. A wokół nich Bodzio, Jovanka, Niuniek, Leśny Dziadek, Róża...

Joanna Fabicka jest mi znana z powieści „Idę w tango. Romans histeryczny”. Wiedziałam, że „Second Hand” jest książką odmienną, jednak nie spodziewałam się aż tak radykalnej różnicy. Tam powieść obyczajowa z dużą dawką humory, tutaj... No właśnie, szczerze mówiąc już dawno nie czytałam książki, z której interpretacją miałabym taki problem. Mogę twierdzić, że najważniejszym motywem jest samotność i swego rodzaju fatum, ale czy faktycznie tak jest? Czy zrozumiałam przesłanie? W moim odczuciu samotność towarzyszy każdemu z bohaterów, nawet jeśli ma wokół siebie bliskich ludzi, to żyje obok nich, nie z nimi. Nie bez znaczenia jest to wspomniane fatum, którego nie da się uniknąć, jak przekazywane dziedzictwo, która nie pozwala na zmiany, na ucieczkę z tego zaklętego kręgu Podlewa, oplatającego jak bluszcz. Choćby podejmowało się próby odczarowania swojego przeznaczenia, Podlewo nie da o sobie zapomnieć, będzie tkwiło w każdym zakamarku ciała i duszy.

Nie mogę stwierdzić, że książka mi się nie podobała – choć do podobania nie ma w niej nic, lukru i słodyczy tu nie znajdziemy, jedynie żałość. Ona wywiera duże wrażenie, a świat przedstawiony – mimo szpetoty i ordynarności – wciąga. I choć życie jego mieszkańców jest gorzkie, to z punktu widzenia odbioru czytelniczego ma swoją wartość. Wykorzystane elementy realizmu magicznego przyciągają uwagę i fascynują. Swoista esencjonalność stylu nie pozwala się oderwać, tym bardziej że ciekawość rośnie z każdą stroną, bo wydarzenia nie są przedstawione linearnie, a w całkowitym wymieszaniu wspomnień z teraźniejszością. Jedno jest pewne: po lekturze powieści Joanny Fabickiej muszę teraz sięgnąć po coś pozytywnego i estetycznego, co nie oznacza, że żałuję czasu spędzonego na lekturze „Second Handu”.

Książka bierze udział w wyzwaniu „Czytamy powieści obyczajowe”.