Katarzyna Zyskowska-Ignaciak "Upalne lato Marianny"

Katarzyna Zyskowska-Ignaciak „Upalne lato Marianny”, Wydawnictwo MG 2012, ISBN 978-83-7779-081-6, stron 256

Katarzyna Zyskowska-Ignaciak jest dla mnie pisarką zaskakującą. Nigdy nie wiem, czego się po jej książce spodziewać; każda jest zupełnie inna. Najpierw były dość lekkie „Niebieskie migdały”, potem mroczniejsze „Przebudzenie”, a jeszcze później „Ucieczka znad rozlewiska” trochę w kontrze do modnych, literackich powrotów na łono natury. Teraz przeczytałam „Upalne lato Marianny”, która jest chyba największym zaskoczeniem i zauroczeniem. I sprawia, że pisarki nie da się zaszufladkować, przykleić jej twórczości konkretnej etykietki. I dobrze.

Akcja toczy się na mazowieckiej wsi w przededniu II wojny światowej. Upalne lato będzie scenerią pierwszej miłości Marianny, niespełna 18-letniej dziewczyny, która właśnie dostała się na studia prawnicze w stolicy i nie może się ich doczekać. Uwiera ją tradycja, w jakiej została wychowana, buntuje się przeciw konwenansom, nie chce być kolejną kobietą, w której życiu liczy się tylko dom, dzieci, Bóg. Sielski spokój wsi nie chroni jednak przed coraz częściej docierającymi wiadomościami o nadciągającej wojnie...

Nie przepadam za książkami pisanymi w czasie teraźniejszym. Ta do takich należy, ale wobec niej muszę na chwilę zawiesić swoje upodobania. Język i styl zrobiły na mnie ogromne wrażenie, co jest zasługą stylizacji na prozę sprzed wojny. Jest pięknie i wyrafinowanie, intrygująco i przyciągająco. Zdania są utkane z emocji i przeżyć tak wyrazistych, że trudno się nimi nie delektować. Wiele z nich czytałam sobie po parę razy. Doskonale oddają stan głównej bohaterki, ale też piękno wsi, nastrój tamtego czasu, a to sprawia, że chciałoby się przenieść nad ten cudowny Liwiec. Czytając, wyobraźnia podsuwała mi epizody z filmów „Nad Niemnem” i „Kronika wypadków miłosnych”; podobnie widziałam tło wydarzeń.

Marianna jest dziewczyną wychowywaną przez zapatrzonego w nią ojca. Dotknęła ich ogromna tragedia – przy porodzie drugiego dziecka zmarła żona i matka. Chłopca Aleksander Borucki wychowywał z pomocą Gabrysi, początkowo gospodyni i niani, z czasem prawie członka rodziny. Ojciec nie potrafi córce niczego odmówić, z czego ona skwapliwie korzysta. Z tego może też wynika jej egoizm i skupienie na sobie, bo – nie ukrywam – miejscami jej zachowanie „panienki z lepszego domu” wyjątkowo mnie drażniło. Choć jestem w stanie ją zrozumieć, to niestety nie wzbudziła do końca mojej sympatii.

W „Upalnym lecie Marianny” na pierwszy plan wysuwa się namiętność. Dziewczyna gna ku upojeniu, ku spełnieniu, nie zważając na nic. Liczy się tylko chęć poznania nowego, nieznanego, o którym nie mówi się głośno, a rodząca się kobiecość nie daje się łatwo stłumić. Ale oprócz uczuć autorka oddała narastającą obawę przed zbliżającą się wojną i zarysowała układ stosunków społecznych, z żyjącymi obok Żydami. Niby nie mówi się o tym dużo, ale jednak znacząco. Ciekawa więc jestem, czy te właśnie wątki zostaną rozwinięte w drugiej części tej sagi rodzinnej, która zapowiadana jest na maj tego roku. A książkę gorąco polecam.