Anna Ficner-Ogonowska "Alibi na szczęście"

Anna Ficner-Ogonowska „Alibi na szczęście”, Znak 2012, ISBN 978-83-240-2247-2, stron 656

Hanka jest nauczycielką. Jej życie sprowadza się do pracy, wizyt na cmentarzu, spotkań z przyjaciółką Dominiką i wyjazdów nad morze do pani Irenki. Jej życie jakiś czas temu się rozsypało, teraz próbuje je poskładać na nowo, co wcale nie jest dla niej łatwe.

„Alibi na szczęście” dość długo stało sobie na półce. Uważałam, że jeszcze nie przyszedł na nie czas albo coś innego mnie pociągało. Teraz jestem po lekturze i cóż, mam z nią problem. Albo faktycznie to jeszcze nie był dobry moment, albo to zupełnie nie moja bajka, ale raczej to drugie, bo na nudne książki nigdy nie ma dobrego czasu.

Ten gorąco oklaskiwany debiut kupiłam zachęcona entuzjastycznymi opiniami. Moja taka nie jest. Debiut ten jest typową powieścią obyczajową. Ja naprawdę lubię ten rodzaj literatury; nawet jeśli twierdzi się, że taki gatunek jest ciągle o tym samym i nawet jeżeli odnoszę wrażenie, że to wszystko już gdzieś czytałam, tylko w innej postaci, to nie przeszkadza mi to. A gdy książka ma polskiego autora, to już jestem przeszczęśliwa. Ale nawet powieść najbardziej banalna i przewidywalna musi mieć ten element, który utrzyma przy niej moją uwagę, który sprawi, że wciągnę się w świat bohaterów; nawet jeśli fabuła nie do końca mi odpowiada, to choćby język i styl musi robić na mnie wrażenie. Obawiam się, że tutaj zabrakło któregokolwiek z tych aspektów.

Zacznę od tego, że ta książka jest zwyczajnie za długa. Nie mam nic przeciwko takim 650-stronicowym księgom pod warunkiem, że utrzymują poziom w całości. W „Alibi” pierwsze trzysta stron jest nudne, drugie trzysta – irytujące. Jeśli autorce chodziło o wprowadzenie wątku podróży sentymentalnej, powrotu do dzieciństwa, wspomnień, to według mnie nie wyszło. Jeżeli celem była niespieszna narracja skłaniająca do przemyśleń, to niestety odniosło to odwrotny efekt, bo dłużyzny na kilka stron chciało się przeskakiwać i czytać tylko dialogi. Całą treść – niezbyt skomplikowaną przecież – dałoby się zmieścić na góra trzystu stronach i może dałoby to lepsze rezultaty.   

Bohaterowie są w moich oczach przerysowani, właśnie tak, przerysowani, przedobrzeni i jeszcze jacyś prze-; do tego zbudowani na zasadzie kontrastu. Jest więc Hanka – usztywniona, nienaturalna, zasadnicza do przesady. Rozumiem, że przeżyła koszmar i niewyobrażalną tragedię, ale to, co fundowała Mikołajowi, nawet świętego pozbawiłoby cierpliwości. Jak wspomniałam wcześniej, od połowy wyprowadzała mnie z równowagi tą postawą „chciałabym, a boję się”. Trudne i bolesne wspomnienia i obrazy są pewnym usprawiedliwieniem, ale na litość – ile można przeżywać jeden zwyczajny pocałunek? W pewnym momencie pojawiają się słowa wykrzyczane jej przez Dominikę i oddają one całe zachowanie Hanki. Elementy humoru mogły się pojawić podczas jej przekomarzań z Mikołajem, ale jej ciągłe wycofywanie psuło cały nastrój. I niby pani profesor, polonistka dbająca o poprawność językową, a w odpowiedzi na sms: „U2”, ale dobra, uznajmy, że tu się czepiam i jestem złośliwie wredna.

Dominika: siostro-przyjaciółka, która albo „wrzeszczała”, albo „się darła”, bo nie odnotowałam, żeby mówiła normalnie lub robiła to rzadko (co prawda do Hanki inaczej to się nie dało...).  Jej żywiołowość mnie nie porwała, choć jej podejście do życia było mi na pewno bliższe, niż Hanki.

Mikołaj i Przemek, tu też różnice, ten pierwszy miał być pewnie wrażliwcem, a drugi typowym samcem, macho, któremu tylko jedno w głowie (choć tu autorka starała się chyba z tego zgrabnie wybrnąć, pisząc, że sam na sam był zupełnie inny). Mikołaj jest dla mnie niemęski. Niby miał „walczyć o miłość za nich dwoje”, ale jakoś tej walki zupełnie nie dostrzegłam, chyba że za walkę uznamy ciągłe dawanie Hance czasu. Wziąłby nią potrząsnął raz a dobrze, bo już naprawdę cholera mnie brała. I ogólnie był jakiś taki mimozowaty, bardzo wszystko przeżywający. Żeby była jasność: nie jestem wielbicielką typów, co to uważają, że są najmądrzejsi i zawsze mają rację, zostali stworzeni do wyższych celów, a sam fakt bycia mężczyzną zwalnia ich z myślenia i posiadania uczuć, ale z drugiej strony nie lubię czytać o facetach, którzy tak się mażą. Facet to ma być facet, ma wiedzieć, czego chce i dążyć do tego, a nie rozczulać się nad sobą i życiem. Nie lubię o takich czytać i już. To naprawdę Przemek był już lepszy, przynajmniej konkretny i normalny, twardo stojący na ziemi i potrafiący sięgnąć po swoje szczęście.

Były też sytuacje, które trącały kiczem, aż przykro. Żeby dużo nie zdradzać, a podać najlepszy przykład – studniówka i cały ten wątek łącznie z przeżyciami Hanki w tym względzie jest przesadzony do granic, jak w telenoweli, czym tu się tak przejmować?! Przecież logiczne jest, że rozwiązanie mogło być tylko jedno.

Żeby nie tylko krytykować – ciepłe uczucia wzbudzały we mnie rymująca Aldonka i pani Irenka, mądre życiową mądrością, które swoje już w życiu przeszły i potrafią powiedzieć coś wartościowego. Natomiast absolutnym hitem są rozmowy Zuzi i Uli, sióstr bliźniaczek; parsknęłam śmiechem, czytając powitanie Zuzki. Jej energii nie sprostałby niejeden dorosły. Miejscami występują też zabawne porównania.

Jeśli kogoś zniechęciłam, to przepraszam, ale nie umiem słodzić na zawołanie i chwalić czegoś, co mi się nie podoba. Starałam się dokładnie wyjaśnić, co mi w tej powieści nie leżało. Może jestem zupełnie niewrażliwa albo nieczuła, ale „Alibi” całkowicie do mnie nie przemówiło. Może miałam zbyt duże oczekiwanie, dlatego tak wielkie rozczarowanie. Druga część – według tego, co opisane na okładce – zapowiada się podobnie i już się boję, a w lipcu ma się podobno ukazać cześć trzecia. Nie sądzę, żebym ją sobie kupiła, raczej poczekam, aż będzie dostępna w bibliotece, o ile w ogóle jeszcze będę miała ochotę na kolejne spotkanie z Hanką.