Sabina Czupryńska "Ta druga, słodka i ostra"

Sabina Czupryńska „Ta druga, słodka i ostra”, Prószyński i S-ka 2013, ISBN 978-83-7839-489-1, stron 312

Krystyna, Karol, Jacek. Trójkąt. Czy miłosny? Typowy? O którym można powiedzieć więcej, nie wnikając głębiej?

Krystyna, wychowywana przez matkę, według której kobieta musi wyjść za mąż, „co racja, to racja”. Intelektualistka zaangażowana w działalność podziemną.

Karol chciał w życiu robić coś dobrego dla innych, został listonoszem. Swoją skórzaną kurtkę, którą tak imponował Krystynie, wygrał w karty. Zaczęli wspólne życie, ale tak właściwie co ich łączyło?

Jacek, jej student, przybył na chwilę, został na lata, anektując dla siebie i dla nich kuchnię.

W układzie trojga dorosłych pojawił się Rafał, dziecko, które chłonęło nieuwagę matki i pasję dzieloną wspólnie z ojcem. Gdy dorasta, jego życie wypełnia się kobietami. Po co mu one? Jakie uczucia mają mu zastępować?

„Ta druga, słodka i ostra” jest drugą powieścią Sabiny Czupryńskiej, a moim pierwszym z nią spotkaniem. Dziś już wiem, że nie ostatnim. Zafascynowała mnie swoją książką. Jest ona dosyć specyficzna, trochę inna, rodząca pytania o to, co w nas wdrukowane od zawsze. Każdy z bohaterów żyje według wzorców, które kiedyś zostały mu – niejako mimochodem, naturalnie, bez własnej woli czy świadomego udziału – wpojone. Krystyna, dla której liczyła się wolność i literatura, nie szukała mężczyzny. Los po prostu postawił go na drodze jej garbusa. Karol nie zastanawiał się zbyt intensywnie nad osobowością przyszłej żony, była dla niego niespodzianką, a to go przyciągało. Ślub dał mu szansę wykazania się w działaniach organizacyjnych. Wychowywany bez matki, z której miał być dumny, ze znikającym ojcem, nauczył się milczenia, a przede wszystkim nie zadawać pytań. I tak miało wyglądać jego życie, Krysia oznajmiała, on nie pytał. Taki schemat towarzyszył również zaistnieniu w ich mieszkaniu Jacka. Karol przyjął do wiadomości. Nie zapytał też Rafał; dla niego obecność Jacka – wujka – była czymś naturalnym. Ale czy aby na pewno nie wpłynęła na niego w o wiele większym stopniu, niż myślał?

Powieść S. Czupryńskiej rozpatruję w dwóch wymiarach. Pierwszy z nich dotyczy fabuły jako rzeczywistości, która mogła wydarzyć się naprawdę. Próbuję się w niej odnaleźć, ustosunkować do niej, ale ciągle błądzę, nie wiem, co myśleć. Nie rozumiem jej, nie pojmuję zachowania aktorów tego dramatu. Nie oceniam, ale też chyba nie akceptuję. Niewyobrażalne jest dla mnie życie w takiej konfiguracji. To, co robi Rafał – najwyrazistszy ze wszystkich postaci, ale w nie pozytywnym wydźwięku (choć nawet tutaj mam zastrzeżenia, bo w pewien sposób jego zachowanie – czysto egoistyczne – było inspiracją dla innych kobiety i chcę wierzyć, że zmieniło ich losy) – nie przekonuje mnie. W nim ciągle tkwi małe dziecko, dla którego najważniejsza jest jedna kobieta. To też jej reakcja częściowo zaważyła na postrzeganiu tej drugiej, która otworzyła mu oczy i mogła spowodować inny kształt jego drogi życiowej.

Patrząc na powieść z perspektywy czysto literackiej, uznaję ją za jedną z lepszych, jakie miałam szansę czytać w ostatnim czasie. Autorka operuje tak esencjonalnym językiem, że historią swoich bohaterów pochłania bez reszty. Błyskotliwie, ale subtelnie tka wydarzenia, wplatając w nie emocje, determinujące życie wszystkich uczestników tej układanki. Gorąco polecam tę opowieść, może Was zbulwersuje, może wzruszy, ale na pewno będzie „jakaś”. Nie przejdziecie wobec niej obojętnie.