Marcin Gutowski "Trójka z dżemem"

Marcin Gutowski „Trójka z dżemem. Palce lizać! Biografia pewnego radia”, Znak 2012, ISBN 978-83-240-2202-1, stron 256

Nie jestem słuchaczką radiowej Trójki. Gdy byłam młodsza, czasem z siostrą słuchałyśmy „Listy Przebojów” Marka Niedźwieckiego. No właśnie, umieszczenie go na okładce razem z Arturem Andrusem, którego uwielbiam, było świetnym wabikiem na przyciągnięcie uwagi czytelników. Tak było w moim przypadku.

Książka Marcina Gutowskiego faktycznie jest biografią. W sposób chronologiczny przedstawia dzieje stacji radiowej od pierwszej audycji, którą nadano 1 kwietnia 1962 roku. Od zawsze była tym programem, w którym pozwalano sobie na dużo więcej, niż było można w szalejącym ustroju komunistycznym. Skupiała ludzi, którym nie było wszystko jedno. A że  były to same znaczące nazwiska – Pietrzak, Friedmann, Kofta, Janczarski, Zembaty, Stanisławski, Wolski, Fronczewski – to i cenzura miała co robić.

Autor przedstawia rozwój stacji w latach 70-tych, by przejść do trudnego okresu stanu wojennego i kto wie, czy jeszcze nie trudniejszego po upadku komunizmu. Wspomina, jak wielkim wydarzeniem był pierwszy program na żywo z udziałem słuchaczy, bo przecież nie było pewności, co osoba dzwoniąca może powiedzieć. Ciekawe są fragmenty opisujące stronę techniczną, to, jak wyglądało wtedy nagrywanie, montaż, wejścia na antenę. Autor podkreśla, że zawsze dbano o wysoki poziom intelektualny przygotowywanych programów, jak nad nimi pracowano – zawsze w grupie, na zasadzie burzy mózgów. Stacja była więc nie zbiorem indywidualności – choć tworzyli ją ludzie z osobowością i charyzmą – ale wspólnotą. To właśnie atmosfera – którą Gutowskiemu udało się rewelacyjnie oddać – jest tym czynnikiem, który sprawia, że od książki trudno się oderwać.

Dla wiernych słuchaczy tytuł tej pozycji pewnie nie jest niczym zaskakującym; ja się długo zastanawiałam, o co chodzi, ale na szczęście moja ciekawość w tym względzie została zaspokojona. Autor jest reporterem Trójki, co także przełożyło się na odbiór treści. Jego relacja jest osobista - to nie są suche fakty podawane w encyklopedycznym stylu przez kogoś z zewnątrz, ale spisane wspomnienia, anegdoty, żarty i wpadki z perspektywy osoby, która wie, o czym pisze.

Mam tylko jedno zastrzeżenie: dlaczego tak krótko? Już ponad 50-letnia historia radia zasługuje moim zdaniem na zdecydowanie wnikliwsze zgłębienie. I nie mam tu na myśli naukowego opracowania, ale książkę w takim samym stylu, tylko więcej i szerzej. „Trójkę z dżemem” polecam nie tylko jej wielbicielom, ale także wszystkim tym, których interesuje kultura drugiej połowy ubiegłego stulecia. 

Książka bierze udział w wyzwaniu „Nie tylko literatura piękna...”.