Jan Grzegorczyk "Adieu"

Jan Grzegorczyk „Adieu: przypadki księdza Grosera. T. 1”, Zysk i S-ka 2007 (wyd. II popr.), ISBN 978-83-7506-118-5, stron 304

Jana Grzegorczyka poznałam dzięki jego opowiadaniom „Niebo dla akrobaty”. Potem były „Chaszcze” i „Puszczyk”. O trylogii, której bohaterem jest ksiądz Groser, tylko czytałam, aż wreszcie udało mi się do niej dotrzeć.

Ks. Wacław naprawdę nazywa się Olbrycht. Groser jest jego pseudonimem, pod którym publikuje książki i artykuły w gazetach, nie zawsze cieszące się uznaniem jego zwierzchników. Spotykamy go w momencie zmiany parafii. W oczekiwaniu, aż biskup znajdzie dla niego odpowiednie miejsce, udaje się do swojego przyjaciela, księdza Piotra. Poznaje tam twardych ludzi o jasno określonych poglądach. Dużo wspomina, spotyka się ze znajomymi, pomaga innym, ale też przeżywa swoje rozterki.

Powieść toczy się w pierwszych latach dwudziestego pierwszego wieku i dużo w niej odniesień do rzeczywistych wydarzeń. Jest mowa o ataku na WTC w Nowym Jorku, jest pamiętna sprawa arcybiskupa Paetza, pojawiają się głosy o ojcu Rydzyku i Radiu Maryja. Takie konkretne umiejscowienie w czasie powoduje urealnienie fabuły, staje się ona bardziej prawdziwa.

Książka Jana Grzegorczyka miała łamać tabu związane ze środowiskiem księży, zwłaszcza z ich życiem prywatnym. Ciężko mi powiedzieć, czy faktycznie tak jest, bo ani nie poczułam się niczym zgorszona, ani zaskoczona, nic nie poruszyło mnie zbyt mocno. Przyjęłam perspektywę,  że księża są przecież tylko ludźmi. Kwestia ich powołania – osobno można rozpatrywać, czym ono faktycznie jest i jak się objawia – nie czyni z nich od razu aniołów w sutannach czy ideałów widzących i rozumiejących więcej. Oni też mają wątpliwości, marzenia, lepsze i gorsze dni. Sposób ich przedstawienia przez autora rodzi do nich większą sympatię, choć nie do wszystkich oczywiście; stworzył też takich bohaterów, którzy budzą tylko odrazę.

Pisarzowi udało się zachować równowagę między światem duchownych i świeckich, nie zapominając, że przecież ksiądz bez wiernych w parafiach niewiele by miał do zdziałania. Szczególnie spodobało mi się środowisko, w którym swoją drogę przyszło wypełniać księdzu Piotrowi.

„Adieu” jest napisana bardzo przystępnym językiem, z licznymi dialogami, czego skutkiem jest szybkie tempo czytania. Niezależnie od poglądów na temat kleru, czyta się ją przyjemnie. Zestawienie księży z prawdziwym powołaniem, z misją, tych, którzy są dla innych naprawdę, z tymi, dla których kapłaństwo jest tylko metodą na wygodne, egoistyczne życie nie mające nic wspólnego z przykazaniami i służbą drugiemu, dało dobre efekty, sprawiło, że opowieść wydaje się rzeczywista. Gdyby Jan Grzegorczyk przedstawił tylko tych „dobrych”, całość byłaby napuszona i trudna do przyjęcia. A tak dostaliśmy ciekawą, pozbawioną patosu historię o zwykłych ludziach, którzy tylko specyfiką zawodu różnią się od innych.  

Książka bierze udział w wyzwaniu „Czytamy powieści obyczajowe”.