Anna Jean Mayhew "Sucha sierpniowa trawa"

Anna Jean Mayhew „Sucha sierpniowa trawa”, Black Publishing 2014, ISBN 978-83-7536-692-1, stron 304

Czternastoletnia June, zwana Jubie,  wychowuje się na amerykańskim Południu. Jest rok 1954, wakacje. Wraz z matką, rodzeństwem i służącą wyruszają w podróż do brata mamy, wujka Taylora; ojciec zostaje w domu. Dziewczynka nawet nie przypuszcza, jak ta wyprawa wpłynie na nich wszystkich, a na nią samą szczególnie.

Dziewczynka nie jest zbyt szczęśliwa. Z całego rodzeństwa tylko ona jest karana przez ojca. To nie jest tak, że jest złym czy wyjątkowo niegrzecznym dzieckiem, ale to jej przewinienia traktowane są jak te koniecznie wymagające nagany. Matka nie przeciwstawia się temu, zdobywa się jedynie na smarowanie ran kremem.

Ciepło i wsparcie Jubie znajduje u czarnoskórej Mary, „dziewczyny” pracującej w ich rodzinie. Zatrudnianie kolorowych służących w domach białych było wówczas czymś powszechnie przyjętym. Ale już zjawiskiem wyjątkowym było ich dobre traktowanie. Wrażliwość nastolatki nie chce przyjąć tego do wiadomości; trudno pogodzić jej się z tym, że ktoś, kogo ona kocha, może być dla innych tylko czarnuchem bez żadnych praw, kimś, kto powinien się jeszcze giąć w pokłonach przed białym panem i władcą.

Black Publishing to nowa oficyna na polskim rynku wydawniczym, która mocnym uderzeniem nań wkracza. „Sucha sierpniowa trawa” to debiut 71-letniej Anny Jean Mayhew, debiut – muszę podkreślić – obok którego nie da się przejść obojętnie. Ja nie potrafiłam. Historia Murzynów i ich traktowania zawsze mnie porusza i bulwersuje, bo dotyka dwóch zjawisk: tolerancji i uprzedzeń. Wielu ludzi na swoich sztandarach nosi hasło „tolerancja”, ale tak naprawdę daleko im do potwierdzania tego własnym postępowaniem. Zasadę „żyj i pozwól żyć innym” nie wszyscy potrafią przekuć w czyn. Zaryzykuję tutaj stwierdzenie, że czasy, w których przychodzi nam żyć, nie mają tu nic do rzeczy. Podejście do drugiego człowieka zawsze wynika z charakteru i własnej woli, a uwarunkowania społeczno-kulturowe mogą być tego tylko tłem. Tak jest w życiu Jubie; dla niej Mary jest kimś ważnym, wartościową kobietą mającą swoją godność, której należy się szacunek bez względu na kolor skóry. Bo czy ona naprawdę ma aż takie znaczenie?

Skąd w białej rasie to odwieczne i niezmienne przekonanie, że może rządzić całym światem, a innym narzucać swoje warunki jako jedynie słuszne i prawidłowe? Ameryka drugiej połowy XX wieku i nie tylko jest tego haniebnym przykładem. Murzyni, dla których większości jedyną pracą była służba u białych, niezbyt mogli liczyć na odmianę swojego losu, a jeśli już to tylko na gorsze. Oddzielna łazienka, o ile w ogóle, bo częściej wygódka gdzieś z dala od domu państwa, godzina policyjna, nieprzyjmowanie w hotelach lub oferowanie tylko polowego łóżka, to tylko część z szykan, jakich doznawali. Bo była jeszcze agresja słowna, która potrafiła tak mocno zaboleć, oraz prześladowania fizyczne. I w imię czego...?

Obok bieżących wydarzeń, Jubie wraca pamięcią do tego, co zapamiętała z przeszłości, analizując nie tylko te fakty, które dotyczyły Mary, ale to, co wpływało na jej rodzinę. Sielanka, która była kiedyś, odeszła w dal; aż ciężko uwierzyć, patrząc na rodziców obecnie, że w ogóle miała kiedykolwiek miejsce. W którym momencie coś się popsuło? Czy da się to jeszcze naprawić?

Odniosłam wrażenie, że „Sucha sierpniowa trawa” jest napisana dość oszczędnym w emocje i chłodnym językiem, przez co jeszcze silniej oddziałuje na duszę czytelnika. Wnioski z rozwoju akcji mamy wyciągać sami, autorka nie podaje gotowych rozwiązań i własnych ocen. Nie uznałabym tej książki za taką do podobania, ponieważ w mojej opinii na pierwszy plan powinno wysunąć się przesłanie: pamięć. Pamięć o tym, co było i troska, by już nigdy się nie powtórzyło. Taka jest moja interpretacja fabuły autorstwa Anny Jean Mayhew.        

Za możliwość przeczytania bardzo dziękuję Wydawnictwu Black Publishing.

Książka bierze udział w wyzwaniach „Czytamy powieści obyczajowe” oraz „Grunt to okładka”.