Diane Chamberlain "W słusznej sprawie"

Diane Chamberlain „W słusznej sprawie”, Prószyński i S-ka 2014, ISBN 978-83-7839-749-6, stron 456

Jane wkrótce wychodzi za mąż za Roberta, lekarza pediatrę. Dziewczyna cieszy się, że obydwoje będą oddawać się pomaganiu innym, bo ona chce podjąć pracę w wydziale opieki społecznej. Choć w jej środowisku przyjęło się, że żony po ślubie nie pracują, zajmując się rodziną i ewentualną działalnością dobroczynną, Jane chciałaby czegoś innego – najpierw sprawdzić się w pracy, a dopiero potem myśleć o dzieciach. Robert wręcz przeciwnie, niby podoba mu się, że jego narzeczona jest tak otwarta i uparta, i że dąży do wyznaczonego celu, ale powiększenia rodziny chce od razu. Zapowiada się więc pierwszy konflikt.

Jane bardzo angażuje się w swoje nowe zajęcie. Jedną z pierwszych rodzin, jakie bierze pod swe skrzydła, są Hartowie: piętnastoletnia Ivy, jej dwa lata starsza siostra Mary Ella z synkiem Williamem oraz ich babka. Starsza pani Hart choruje, Dzidziuś nie mówi, Mary Ella chadza własnymi ścieżkami, i tak właściwie to Ivy ogarnia cały dom. Mieszkają na terenie farmy u plantatora tytoniu i choć żyją w ubóstwie, to jednak dbają o czystość i higienę. To, że Ivy w tak trudnych warunkach sobie radzi, nie ma jednak znaczenia wobec przepisów obowiązujących w Karolinie Północnej. Bieda, epilepsja, niski poziom inteligencji i zgoda babki to powody, dla których Ivy ma zostać poddana sterylizacji. Tyle że właśnie okazuje się, że zaszła w ciążę i nie wyobraża sobie, że mogłaby nie wychowywać swojego dziecka, poczętego przecież z miłości...

Gdy Diane Chamberlain zabiera się za jakiś temat, mam pewność, że osiągnie doskonały efekt, zapewniając czytelnikom lekturę pełną skrajnych emocji, taką, do której nie da się podejść na chłodno, w której problemy bohaterów przeżywa się całym sobą, angażując się w nie bez reszty. Mało tego, że zapewnia kalejdoskop wrażeń – czyni z niego prawdziwą karuzelę, potrafiąc odwrócić uczucia do konkretnej postaci o sto osiemdziesiąt stopni kilkukrotnie na przestrzeni całej książki. Pomaga w tym niewątpliwie fakt, że narracja prowadzona jest zazwyczaj z punktu widzenia kluczowych dla fabuły osób. Nie inaczej jest i tym razem. „ W słusznej sprawie” zapewnia perspektywę Ivy i Jane, dwóch kobiet stojących po przeciwnej stronie barykady. Chamberlain zetknęła przedstawicielki dwóch warstw społecznych – Ivy żyje w skrajnej biedzie, walcząc o byt każdego dnia, zastanawiając się, jak długo pan Gardiner pozwoli im mieszkać na farmie, gdy babka i siostra przestaną pracować, a ona, choćby chciała, nie da rady robić więcej, niż pozwalają jej na to możliwości fizyczne. Z drugiej strony obserwujemy Jane, która nie ma problemów finansowych, a wręcz odwrotnie, otoczenie, w którym przychodzi jej się obracać z uwagi na karierę męża, sądzi, że praca kobiet to tylko i wyłącznie kaprys, niezbyt mile widziany. Ivy to uczucia, Jane to przepisy, tak można by podsumować to w skrócie, choć oczywiście nie jest to sytuacja tak jednoznaczna, bo tutaj nie ma jednego dobrego rozwiązania.

Amerykańska pisarka, choć pisze o fikcyjnych postaciach, to jednak oparła ich losy o przepisy faktycznie obowiązujące w Karolinie Północnej w latach sześćdziesiątych XX wieku. Program Sterylizacji Eugenicznej objął ponad siedem tysięcy osób w latach 1929-1975. Choć początkowo dotyczył pensjonariuszy zakładów państwowych, z czasem „sięgnął” także po osoby korzystające z zasiłków socjalnych, czyli skierowany był nie tylko wobec osób z upośledzeniem umysłowym, ale także tych biednych. I tutaj wchodzimy już na grząski grunt przekonań i przepisów, bo to od osobistego stosunku do podjętych problemów zależeć będzie ocena książki i wydarzeń w niej opisanych. Choć w głowie kłębi mi się szereg myśli, gdzie na swój własny argument zaraz nasuwa mi się kontra, ogólnie sądzę, że rzecz sprowadza się do dwóch najważniejszych kwestii. Jakim prawem ci, którzy sprawują władzę, czyli w domyśle są lepsi i bogatsi, mogą decydować o fundamentalnych sprawach drugiego człowieka, szczególnie tego biednego czy chorego? I druga rzecz: wybór. Nagle osoba, która pragnie założyć rodzinę, ma zostać tej szansy pozbawiona, w imię jakichś wyższych racji? Jakim prawem ta ingerencja może być tak ostateczna? Uważam, że wszelkie sprawy związane z płodnością kobiety, powinny być kwestią wyboru jej i jej partnera, i tylko ich, a jeśli nie są w stanie podjąć samodzielnej decyzji, należy im zapewnić wszelką pomoc, opiekę i edukację. A obok wyboru nie wolno zapominać o indywidualnym podejściu – każda sytuacja jest inna i nie da się jej zmierzyć taką samą miarą. Nie napisałam o tym tak, jak bym chciała, bo musiałabym zdradzić za dużo treści, ale jedno jest pewne: nie chciałabym zostać potraktowana tak, jak Mary Ella i Ivy...

Ze wszystkich powieści Diane Chamberlain za najlepszą uważam „Tajemnice Noelle”. Muszę przyznać jednak, że wyrosła jej groźna konkurentka, bo „W słusznej sprawie” jest po prostu rewelacyjna. To opowieść o konflikcie własnego sumienia, o trudnych wyborach i o tym, co tak naprawdę jest w życiu najważniejsze.       

Wyzwania: „Czytamy powieści obyczajowe”, „Grunt to okładka”.