Philippa Gregory "Błazen królowej"

Philippa Gregory „Błazen królowej”, Książnica 2013, ISBN 978-83-245-8126-9, stron 576

Hanna Green tak naprawdę nazywa się Verde i pochodzi z Hiszpanii. Do Anglii uciekli z ojcem po tym, jak matkę dziewczynki spalono na stosie pod zarzutem żydostwa. Hannie ciężko się z tym pogodzić i wyrzuca sobie, że nie zdołali jej pomóc. Ojciec zajmuje się drukarstwem i księgarstwem, a że w ich posiadaniu znajdują się księgi mogące zostać uznane za nieprawomyślne, nie czują się bezpieczni i dziewczynka obawia się, że strach nie opuści ich już nigdy.

Pewnego dnia ich sklep odwiedzają wielcy panowie. Jest ich dwóch, ale Hanna widzi jeszcze jednego, emanującego oślepiającą bielą. Okazuje się, że oprócz rzadko spotykanej inteligencji i wykształcenia, posiada również pewien dar: jest obdarzona Wzrokiem, który zsyła na nią wizje z przyszłości.

Dzięki swoim umiejętnościom zostaje przyjęta na dwór królewski Edwarda, syna Henryka VIII. Obecny panujący jest jedynym synem zmarłego monarchy, ale nie jest mu dane cieszyć się dobrym zdrowiem, wręcz przeciwnie, jest prawie pewne, że nie pożyje zbyt długo. Walka o jego tron będzie się toczyć między dwiema córkami Henryka z różnych kobiet: Maria, bogobojna, prawdziwa katoliczka, która nigdy nie odwróciła się od jedynej słusznej wiary, była świadkiem, jak pozbawiona miłości męża umierała jej matka, Katarzyna Aragońska. Z kolei Elżbieta zrodziła się z Anny Boleyn i wyznaje protestantyzm. Hanna dostaje się w splątaną sieć intryg i dynamicznie zmieniających się układów. Nie może też ani na chwilę zapomnieć, kim jest, jeśli chce ocalić życie.

Z każdą kolejną książką Philippy Gregory utwierdzam się w przekonaniu, że jest ona mistrzynią beletrystyki historycznej. Wszystkie jej opowieści są precyzyjnie skonstruowane i starannie dopracowane. Tym razem główną bohaterką uczyniła dziewczynkę, której towarzyszymy w jej procesie dojrzewania. Poznajemy ją jako dziecko, choć ma już za sobą doświadczenia, jakich nie powinno przeżywać żadne z nich: straciła matkę, potem była szalona ucieczka, a znaleziona obecnie przystań wcale nie gwarantuje spokoju i tego, że teraz będzie już tylko dobrze. Śledzimy jej życie na dworze, gdzie pełni rolę błaźnicy, świętego głupca. Sympatię zjednuje sobie szybko, także ze względu na prezentowaną niezależność. Hanna zresztą od zawsze wiedziała, jak ma wyglądać jej przyszłe życie: chce być wolna, radować się swobodą i ani myśli podporządkowywać się mężczyźnie; buntowniczość i brak pokory to nieodzowna część jej natury. Widzimy też Hannę ulegającą pierwszemu zauroczeniu miłosnemu: nigdy dotąd nie widziała tak przystojnego pana, jak lord Robert Dudley, którego wierną sługą się staje. Gregory postacią tej młodej niewiasty w męskim przebraniu dobitnie potwierdziła, że żadne uczucie nie jest jej obce; o każdej emocji potrafi pisać pięknie, nadając jej wiele odcieni, niezależnie czy będzie to miłość, czy nienawiść, namiętność i pożądanie, strach i ciągła obawa, pragnienie władzy i zazdrość – każda z nich jest namacalna i przejmuje do głębi, trafiając do zakamarków duszy. Wszystkie wątpliwości i rozterki Hanny, ale też pozostałych bohaterów, oddane są wiernie, a to z kolei daje niesamowitą przyjemność czytania. Na pierwszym planie jest naturalność, nie ma tutaj ani grama przesady i sztuczności, a pisarka z wprawą porusza się w meandrach zdarzeń znanych ze źródeł, jak i tych wymyślonych.

Gregory ma jeszcze jeden niewątpliwy talent: potrafi spowodować zmianę nastawienia do danej postaci w zależności od książki i prowadzonej narracji. W „Błaźnie królowej” cieplejszymi uczuciami obdarzałam Marię, natomiast odpychająca wydawała mi się Elżbieta, którą z kolei bardzo lubiłam w „Kochanku dziewicy”. Taki zabieg pozwala spojrzeć na postaci znane z kart podręczników z różnych perspektyw, czyniąc z nich równocześnie prawdziwych ludzi, którzy żyli jak my, mieli wady i zalety, i targały nimi różne afekty.

Autorka ma również biegłość w oddawaniu szczegółów epoki, którą bierze na warsztat. Potrafi w fascynujący sposób przestawiać ducha czasów, blaski i cienie, konflikty i sukcesy, tak że nie ma miejsca na jakiekolwiek znużenie, wręcz przeciwnie, wcale nie chce się zmierzać do końca, tylko dalej przebywać w świecie szesnastowiecznej Anglii.

Słowa i tak nie oddadzą tego, jak bardzo jestem zauroczona prozą Philippy Gregory. Urzeka ona każdym aspektem, pojedynczo i w całości, i najlepiej przekonać się o tym samemu. Pisarka idealnie kreuje zarówno bohaterów fikcyjnych, jak i potrafi tym historycznym nadać kolorów. Do tego funduje sporą dawkę emocji uniwersalnych w każdych czasach, więc czegóż chcieć więcej? Niczego, tu wszystko jest na najwyższym poziomie, a to zapewnia czytelnikowi prawdziwą ucztę literacką.       

Za możliwość przeczytania dziękuję Grupie Wydawniczej Publicat.

Książka bierze udział w wyzwaniach „Czytamy książki historyczne”.