Agnieszka Wojdowicz "Niepokorne. Klara"

Agnieszka Wojdowicz „Niepokorne. Klara”, Nasza Księgarnia 2015, ISBN 978-83-10-12712-9, stron 416

Jest rok 1896. Trzy niepokorne przyjaciółki nadal walczą o możliwość życia zgodnie z własnymi przekonaniami. To, co one same uważają za dobre dla siebie, nie podoba się najbliższemu otoczeniu. Eliza Pohorecka nie uzyskuje akceptacji babci dla swojego narzeczonego Antona – starsza pani nie chce w swojej rodzinie Austriaka. Dziewczyna nie spocznie także, póki nie wywalczy prawa do zdawania egzaminu magisterskiego z farmacji. Klara Stojnowska, jako dziennikarka lwowskiej gazety, chce napisać relację ze strajku robotnic w krakowskiej fabryce cygar. Styl egzystencji, jaki wybrała – chęć samodzielnego utrzymywania się, mieszkanie z dala od rodziców, brak przekonania do małżeństwa jako jedynej słusznej drogi dla kobiety – a przede wszystkim głoszone z dumą poglądy sprawiają, że nie może znaleźć wspólnego języka z rodzicami, szczególnie z ojcem. Gdy poznaje Jerzego, zaczyna się zastanawiać nad rolą miłości w swoim życiu. Judyta Schraiber, po godzinach spędzonych na rozmyślaniach, decyduje się na wyjazd do Wiednia. Tam również projektuje tkaniny, ale ma szanse na zaprezentowanie ich szerszemu gronu. Ma nadzieję, że wszystko, co najgorsze, już za nią, i że teraz będzie tylko lepiej. 

W zeszłym roku na polskim rynku wydawniczym pojawił się pierwszy tom wyjątkowej trylogii, książka niepowtarzalna, która całkowicie mnie zauroczyła. „Niepokorne. Eliza” urzekał zarówno świeżością fabuły, jak i kunsztem wykonania. Z niecierpliwością czekałam na ciąg dalszy. I tak jak zazwyczaj do kolejnych tomów z serii podchodzę z lekką obawą, czy utrzymają poziom poprzedników, zwłaszcza gdy jest on wysoki, tak w tym przypadku byłam spokojna, że autorka podoła wyzwaniu. Skąd ta pewność? Ano stad, że Agnieszka Wojdowicz to nie tylko pisarka, dla mnie to artystka słowa. Wiem, że to na pewno tak nie wygląda, ale czytając już drugą jej opowieść, wcale nie wyobrażam sobie, że pisarka siedzi przed ekranem i wklepuje pieczołowicie te literki – powiedziałabym raczej, że tka swoją opowieść jak Judyta tworzy swoje materiały, splata wszystkie wątki jak kolorowe nitki, tworząc w ten sposób mieniącą się od emocji tkaninę. Staranną, estetyczną polszczyzną uwodzi czytelnika, który sam już nie wie, czy bardziej koncentrować się na stylu, czy dać się porwać przeżyciom bohaterek.

„Eliza” jako całość jawiła mi się jako historia w pewnym stopniu mroczna. „Klara” już taka, w moich oczach, nie jest. Nie znaczy to jednak, że autorka całkowicie zmieniła konwencję. Jej postaci dalekie są od pełni szczęścia; ich samodzielność ma nieraz gorzki smak. Wiąże się to najczęściej z brakiem akceptacji ze strony najbliższych. To, że świat się zmienia, idzie do przodu, nie jest takie oczywiste dla wszystkich. Dla rodziny Klary, jako bohaterki wiodącej, ciągle najważniejsza jest pozycja społeczna, rola w towarzystwie, a ono nie spojrzy przez palce na choćby najbardziej niewinny flirt z socjalizmem, tym bardziej że, jak to ujął jej ojciec profesor, feminizmu było jej za mało. Determinacja Klary, by stawiać na swoim, żyć w zgodzie ze sobą, czasem budziła we mnie jednak sprzeciw, zwłaszcza jeśli chodzi o Andrzeja – być może dlatego, że według mnie, ta relacja wcale nie była dla niej dobra, i ona dobrze o tym wiedziała. Bardzo jestem ciekawa, co Wojdowicz przygotowała dla niej w ostatnim tomie.

Obok Klary, dużo miejsca poświęcono Judycie. Mnie osobiście bardzo to cieszy, bo to ona wyrasta na postać, której losy przejmują mnie najmocniej. Chyba więc nie muszę podkreślać, jak bardzo czekam na tom jej dedykowany. Warto jeszcze zaznaczyć, że obok Judyty i Klary, ta część ma jeszcze jednego, szczególnego bohatera: jest nim Wiedeń. Na jego przykładzie widać, jak dobrze pisarka czuje się w czasach i miejscach, które obrała za materię fabuły. Niezależnie czy to dziewiętnastowieczny Kraków, czy Wiedeń, nie są one jedynie tłem, a niezmiernie istotnym elementem, który składa się na niezapomniany klimat opowieści.

Wiem, że to dość wyświechtane określenie, ale „Niepokorne. Klara” pochłaniają niepostrzeżenie. Ani się obejrzałam, a nastał ten cudowny moment, w którym przestałam zauważać rzeczywistość wokół mnie, a całkowicie zanurzyłam w świat schyłku wieku dawno minionego. Agnieszka Wojdowicz utrzymała poziom pierwszego tomu i jestem niezbicie pewna, że „Judytą” ostatecznie udowodni swoją maestrię. Trzeba tylko uzbroić się w cierpliwość i czekać...  

Za możliwość przeczytania bardzo dziękuję Wydawnictwu Nasza Księgarnia.

Wyzwania: „Czytamy książki historyczne”, „Polacy nie gęsi”.