Magdalena Witkiewicz "Pierwsza na liście"

Magdalena Witkiewicz „Pierwsza na liście”, Filia 2015, ISBN 978-83-7988-330-1, stron 352

Co byś zrobiła, gdyby na twoim progu stanęła nieznajoma dziewczyna, będąca posłańcem z przeszłości, o której tak bardzo chciałaś zapomnieć, że prawie udało ci się wyrzucić ją z pamięci? Nie lubiłaś wspominać, o nie, bo jak można lubić wracać myślą do swoich porażek, tragedii, bólu? W twoim życiu nie brakowało żalu, ale wydobyłaś się z niego, poszłaś naprzód i rzuciłaś się w wir pracy. Czy zrobiłaś karierę? Chyba można to i tak nazwać, jeśli uznamy, że karierą jest niszczenie życia innych ludzi. Ale skoro nie byli święci, a znajdowali się na świeczniku, to ktoś musiał powiedzieć o tym innym – padło na ciebie. Zresztą, nie oszukujmy się, życie jest brutalne, o czym nie raz się już przekonałaś. Los cię nie oszczędzał, wręcz cię krzywdził. Skoro więc nie masz za co być mu wdzięczna, to będziesz myśleć tylko o sobie, żyć tak, jak ci się zamarzy. Egoistka? Pewnie tak, choć hedonistka brzmi ładniej. Na swoją obecną pozycję ciężko pracowałaś, masz swój rytm godzin, dni, kolejnych tygodni. I teraz nagle, dzięki stojącej przed drzwiami Karoli, zziębniętej, przemokniętej od deszczu, dociera do ciebie, że oto masz drugą szansę, masz nowy czas, by zagoić stare rany. Bo możesz sobie wmawiać, że jesteś twardą zawodniczką, ale gdzieś w środku ciebie tkwi poraniona dziewczyna, która chciałaby mieć się do kogo przytulić...

O kobietach takich jak ty, pisze Magdalena Witkiewicz w swojej najnowszej książce. Możesz być pewna, że jeśli zapragniesz poczytać o zwyczajnym życiu, bliskim twojej rzeczywistości, to ona przedstawi je najlepiej. Pokazała ci już motywy kobiety, która zdradziła, w „Opowieści niewiernej”; uświadomiła, jak bardzo mogą się rozejść drogi małżeństwa, jeśli łączący ich cel tak naprawdę wcale nie jest wspólny - w „Zamku z piasku”; poprawiała ci humor perypetiami Milaczka i koiła ciepłą „Balladą o ciotce Matyldzie”. A teraz wzięła na warsztat historię kobiet, w których życiu okazało się, że miłość i przyjaźń, wbrew składanym deklaracjom i obietnicom, nagle się rozjechały, że tych dwóch uczuć nie da się zmieścić w jednym obrazku. Pokazała, jak jeden mężczyzna może na wiele długich lat rozdzielić bliskie sobie przyjaciółki. A czy na pewno był tego wart? Dwie dziewczyny, jeden chłopak – banalne? Może i trochę tak, ale zobacz, jakie to prawdziwe...

Mam wrażenie, że „Pierwsza na liście” jednocześnie jest i nie jest podobna do poprzednich powieści autorki. Podobna jest o tyle, że jej bohaterkami znowu są kobiety, które może już spotkałaś na swojej drodze, może dopiero spotkasz, a może sama przeżyłaś już to, co one. Pisarka kolejny raz uświadamia tobie, mnie i każdej kobiecie z osobna, że tak naprawdę jesteśmy chyba niezniszczalne. Jak mocno by nas los nie doświadczał, po kolejnym upadku znów stajemy na nogi, wygrzebujemy skądś jakieś resztki sił, by mierzyć się z następnym dniem. Łatwo nie jest, a  jednak trzymamy się tej nadziei, że jutro będzie lepiej; wierzymy, że tak musi być, że limit nieszczęść kiedyś się wreszcie wyczerpie i pojawią się pierwsze promyki słońca. A wiesz, skąd ona to wie? Po prostu bacznie przygląda się światu i ludziom, i widzi, jak jest. A potem przelewa swoje obserwacje na papier i wysyła swoje przesłanie w świat. Do ciebie, do mnie, do każdego, kto jest na nie gotowy...

Witkiewicz nie boi się korzystać ze zwyczajności. Doskonale wie, że życie to obdarzony nieograniczoną wyobraźnią scenarzysta, więc nie waha się sięgać do jego zasobów. Dlatego napisałam, że „Pierwsza na liście” jest i nie jest podobna, ponieważ tutaj po raz pierwszy pojawił się temat niezwykle istotny, który sprawił, że tę powieść określiłabym jako zaangażowaną społecznie. Porusza temat chorób oraz trudnych życiowych wyborów, jakie wiążą się z możliwością bycia dawcą szpiku. Jednak nawet tutaj widzę przejaw tej zwyczajności. Bo jakkolwiek w wymiarze jednostkowym wiadomość o diagnozie - a mam tutaj na myśli choroby niezwykle poważne, jak nowotwory - na pewno jest swoistym końcem świata, a już z pewnością świata, jaki do tej pory się znało i w jakim funkcjonowało, to jednak dzieje się niestety tak, że tych chorób wokół nas jest tak dużo, że powszednieją. A to jest jeszcze bardziej przerażające. Pisarka z taktem i wyczuciem opowiada o dylematach i problemach z tym związanych. A ja całym tym tekstem próbuję pokazać, jak bardzo cenię sobie u niej to trzymanie się realiów. Lubię mieć świadomość, że autor wie, o czym pisze, że coś przeżył, że nie ucieka się do wymyślania historii nieprawdopodobnych, w których trudno się odnaleźć, w które nie da się zaangażować. Magdalena Witkiewicz zapewniła mi solidną dawkę prawdziwie życiowych emocji: trochę frustracji przeplatanej śmiechem; sporo bolesnych, ale też i oczyszczających łez. Choć cieszę się, że były one spowodowane tylko fabułą literacką, bo nie chciałabym przeżywać ich osobiście, przynajmniej części z nich na pewno nie...    

Długo zastanawiałam się, co napisać na zakończenie. Stwierdziłam, że najlepsze będzie takie małe przesłanie, tak jak ma je „Pierwsza na liście”: przeczytaj, przeżyj, przemyśl. I pamiętaj, że decyzja należy do ciebie. Podejmij ją odpowiedzialnie. Te słowa nasunęły mi się po lekturze całej książki oraz kończących ją słów Urszuli Jaworskiej.   

Za możliwość przeczytania bardzo dziękuję Autorce i Wydawnictwu Filia.

Wyzwanie: „Polacy nie gęsi”, Grunt to okładka".