Mitchell Zuckoff "Lodowe piekło. Katastrofa na Grenlandii"

Mitchell Zuckoff „Lodowe piekło. Katastrofa na Grenlandii”, Znak Literanova 2016, ISBN 978-83-240-2758-3, stron 464

Nawet po głębszym zastanowieniu nie jestem w stanie powiedzieć, czego bardziej nienawidzę: gdy jest mi gorąco, czy może gdy kulę się z zimna. Jeśli chodzi o ten drugi stan, to wystarczy, że na zewnątrz jest, powiedzmy, -10 stopni Celsjusza, a ja najchętniej w ogóle nie wychodziłabym z domu (o temperaturach niższych nawet nie wspominając). Z tego też powodu chyba za żadne skarby nie wybrałabym się na Grenlandię. Dla niektórych jest to jednak miejsce, które fascynuje i przyciąga, które kryje w sobie jeszcze kilka zagadek wielkiej historii. Jednym z takich ludzi jest Mitchell Zuckoff, dziennikarz, reporter śledczy, finalista nagrody Pulitzera i autor bestsellerów. Cóż, po lekturze „Lodowego piekła” sukcesy jego książek nie dziwią mnie wcale.

Czym to opracowanie mnie przyciągnęło? Hm, w zasadzie wystarczył sam tytuł, a w opisie daty – czasy II wojny światowej. Kolejny już raz mogę podziękować swojej intuicji, wybrałam naprawdę doskonałą publikację.

A o co w niej chodzi? Pod koniec 1942 r., w listopadzie, na Grenlandii rozbił się samolot wojskowy C-53. Załoga przeżyła i nadała sygnał SOS. Rozpoczęła się akcja poszukiwawcza, w której brał udział bombowiec B-17. On także się rozbił, ale dziewięcioosobowej załodze nic poważniejszego się nie stało. Wkrótce później „w burzy śnieżnej zaginął samolot zwiadowczy amerykańskiej Straży Wybrzeża zwany Grumman Duck, który wraz z trzema osobami na pokładzie leciał na ratunek załodze z B-17” (str. 9). Krótki odstęp czasu, trzy katastrofy, a wokół zimno i ta wszechobecna biel.

Grumman Duck, zwany Kaczką, to, można powiedzieć, obsesja Lou Sapienzy, człowieka, który zorganizował wyprawę mającą na celu odszukanie samolotu tkwiącego siedemdziesiąt lat pod lodem. A ewentualne jego odnalezienie wiązało się ze sprowadzeniem do ojczyzny trzech żołnierzy, dla których Kaczka stała się miejscem spoczynku. W wyprawie, która miała miejsce w sierpniu 2012 r., wziął udział Mitchell Zuckoff. Autor uznał, że opowieść o tej wyprawie byłaby niepełna bez wiedzy o tym, co wydarzyło się w 1942 r., dlatego też „Lodowe piekło” to historia rozgrywająca się na dwóch planach czasowych. I, moim zdaniem, dało to znakomity efekt. Całość czyta się fantastycznie i od pierwszych stron potęgują się emocje oraz zainteresowanie, jak to wszystko się skończyło.

Chłód sięgający –40 stopni, wichury, burze śnieżne, zdradliwy lód, który w każdej chwili mógł człowieka pochłonąć. Ja nie wyobrażam sobie spędzić w takich warunkach nawet kilku godzin. Rozbitkowie z B-17 tkwili w tym surowym i okrutnym środowisku od listopada 1942 r. do kwietnia 1943 r. – nie potrafię tego ogarnąć nawet myślą. Walczyli nie tylko z Grenlandią, ale także ze sobą, z obrażeniami fizycznymi i psychiką. Los cały czas pokazywał swoją okrutną twarz – czytając, jak wyglądała akcja ratunkowa, można było nie raz pomyśleć, że to przecież niemożliwe, żeby wszystko szło aż tak źle. Gdyby to była powieść, napisałabym, że autora porwała fantazja. A to tylko kolejny dowód na to, że nikt inny, jak samo życie, potrafi pisać najbardziej nieprawdopodobne scenariusze.

Mogłoby się wydawać, że ileż można pisać o tym przebywaniu na lodzie, skoro każdy dzień musiał być podobny do drugiego. A jednak od narracji Zuckoffa nie sposób się oderwać ani na moment. I naprawdę nie przesadzam. Ja nawet nie potrafię nazwać słowami uczuć, jakie „Lodowe piekło” wywołuje - przeżywałam je całą sobą, tak bardzo chciałam, żeby wszyscy uczestnicy katastrof przeżyli, choć wiedziałam, myśląc racjonalnie, że to przecież niemożliwe. I jak to stwierdziłam wcześniej, to nie jest powieść, tu happy end miał częściowo gorzki smak. I także to udało się Mitchellowi Zuckoffowi oddać na kartach tej publikacji. Polecam, rekomenduję i gorąco (bo przecież nie chłodno, choć to rzecz o Grenlandii) zachęcam do lektury. 

Za możliwość przeczytania bardzo dziękuję Wydawnictwu Znak.