Joanna Jagiełło "Taki wstyd"

Joanna Jagiełło „Taki wstyd”, Nasza Księgarnia 2016, ISBN 978-83-10-12969-7, stron 352

Na pierwszy rzut oka układ Marty i Olgierda może być odrobinę zaskakujący. Byli małżeństwem, a teraz razem wyjeżdżają na wakacje. Ich związek rozpadł się przez jedno wydarzenie, ale nadal lubią spędzać ze sobą czas. Tym razem wybrali Hel i zaraz po przyjeździe dowiadują się, że w sylwestra zostało tutaj popełnione morderstwo. Zginął Jonasz, kierownik miejscowego chóru, człowiek przez wszystkich lubiany, który zdawał się nie mieć wrogów. Marta czuje dreszcz emocji, a dziennikarski instynkt nie pozwala jej przejść obojętnie obok tej niewyjaśnionej sprawy. Zaczyna węszyć i dopytywać, co budzi niepokój Olgierda. Ale że nie potrafią się przemóc i porozmawiać szczerze o łączącej ich relacji, Marta ucieka w to prywatne, nieformalne śledztwo. 

Joanna Jagiełło kojarzyła mi się do tej pory jako autorka powieści dla młodzieży, z których czytałam „Kawę z kardamonem”, gdy jeszcze miałam etap na poznawanie „młodzieżówek”. Umknęło mi jednak, że wydała jeszcze dwa tomiki poetyckie oraz autobiograficzną powieść dla dorosłych, stąd też byłam przekonana, iż „Taki wstyd” jest jej pierwszym utworem dla dorosłego odbiorcy. To był główny powód, dla którego zdecydowałam się na lekturę. Moje myśli pobiegły jeszcze innym torem: stosunkowo niedawno czytałam pierwszy tom sagi „Huczmiranki” pióra Agaty Mańczyk, która także zaczynała pisząc dla młodszego czytelnika. „Eukaliptusem i werbeną” byłam zachwycona, liczyłam na taki sam efekt, jeśli chodzi o powieść Joanny Jagiełło. Czy tak się stało? Niestety nie do końca.

Autorka postawiła na swoisty miks gatunkowy. Albo inaczej rzecz ujmując, na kilka płaszczyzn związanych z tymi gatunkami. Z jednej strony mamy relację Marty i Olgierda, byłego małżeństwa, które chyba żałuje, że jest byłym. Oboje chcieliby czegoś więcej niż tylko łączącej ich obecnie przyjaźni, ale boją się mówić o tym głośno; szczególnie Marta zastanawia się, czy da się wejść dwa razy do tej samej rzeki. Drugi wątek, w gruncie rzeczy chyba wiodący, to sprawa zbrodni na Joachimie. Czy znalazł się ktoś, kto widział więcej niż inni i dlatego postanowił pozbawić go życia? Co działo się w czterech ścianach domu ofiary, że matka Skalskiego oskarża swoją synową? I wreszcie motyw, który ja dla własnych potrzeb nazwałam może nie tyle klątwą, co przekleństwem. A wszystko zaczyna się od chorej na gruźlicę Elizy, która w 1910 r. udaje się do sanatorium w Bydgoszczy, by jej córka Marianna nie widziała ostatnich chwil umierającej matki. W którym punkcie te wątki się stykają? Bo choć można odnieść wrażenie, że nie mają ze sobą nic wspólnego, to zapewniam, że nadchodzi taki moment, gdy na czytelnika spływa olśnienie i cały rozmiar tragedii staje się jasny i zrozumiały. I przejmująco przerażający.

W zasadzie cała fabuła jest w porządku, a jednak mam wobec niej dość mieszane uczucia. Przede wszystkim kwestia tego przekleństwa, o którym wspomniałam wyżej. Zdaję sobie sprawę, że życie potrafi różnie się układać, ale mimo to te historie budziły jakiś mój opór, wydawały mi się nieprawdopodobne. Nie mogę wyjaśnić dokładnie, o co chodzi, bo zdradziłabym zbyt wiele, ale jakoś nie potrafiłam się przemóc i uwierzyć, że pewne zjawisko mogło być aż tak powtarzalne. Inną sprawą jest to, że jak dla mnie, wątek Marty i Olgierda, a właściwie samej Marty dążącej do prawdy, był trochę zbędny, skoro autorka wprowadziła postać policjantki Sandry. Chodzi mi o to, że policjantka wydała mi się o wiele ciekawszą postacią, niż odrobinę mdła Marta. To Sandra miała potencjał i z nią jako postacią wiodącą mógł z tego wyjść całkiem niezły kryminał z szerokim tłem społecznym – choć mam świadomość, że pewnie nie taki był zamysł pisarki. Mnie po prostu zabrakło ogólnie jakichś mocniejszych emocji, pazura, czegoś bardziej wyrazistego, co zaangażowałoby mnie bez reszty.

„Taki wstyd” nie porwał mnie tak, jak tego oczekiwałam. Tak jak napisałam, niby nie było źle, ale nie pojawiły się też fajerwerki. Nie ukrywam, że chciałam więcej, a nie wyszło. Podsumowując, powieść Joanny Jagiełło można przeczytać, ale bez liczenia na oszałamiający rezultat. Takie jest moje subiektywne zdanie.             

Za możliwość przeczytania bardzo dziękuję Wydawnictwu Nasza Księgarnia.