Stephanie Lehmann "Butik na Astor Place"

Stephanie Lehmann „Butik na Astor Place”, Muza 2015, ISBN 978-83-7758-892-5, stron 480. Premiera 18.02.2015

Amanda Rosenbloom prowadzi swój własny sklep z ubraniami vintage na jednej z ulic Nowego Jorku. Kocha to, co robi; znajdowanie ubrań z wcześniejszych dekad i przywracanie im świetności to jej pasja. Ale chyba nie można mieć wszystkiego, skoro jednocześnie czuje, że jej życie prywatne nie zmierza w dobrym kierunku. Tak właściwie to od pięciu lat usiłuje wyplątać się z romansu z żonatym mężczyzną, ale ciągle na ten ostateczny krok brakuje jej silnej woli i odwagi.  A deklaracja Jeffa o terminie rozwodu mija się z jej planami – chciałaby mieć dziecko, a nie robi się przecież coraz młodsza.

Pewnego dnia odwiedza starszą panią, która chce się pozbyć swoich rzeczy. W wiekowym kufrze Amanda znajduje dziennik, który, bo to silniejsze od niej, zabiera w tajemnicy ze sobą. Jego autorką okazuje się Olive Westcott. Młoda dziewczyna w 1907 roku zamieszkała z ojcem na Manhattanie, a jej największym pragnieniem była niezależność i stanowisko specjalistki do spraw zakupów w dużym domu towarowym. Coraz bardziej pochłonięta zapiskami Amanda widzi, że ma z Olive wiele wspólnego. Czy obu kobietom, każdej w swojej epoce, uda się spełnić marzenia?

Coraz większym uwielbieniem darzę powieści rozgrywające się na dwóch płaszczyznach czasowych; dostarczają mi sporo frajdy i czytelniczej przyjemności. Co prawda, zawsze mam obawy, czy wątek współczesny dorówna bardziej interesującej mnie perspektywie historycznej; tym bardziej więc cieszą mnie te książki, które odznaczają się harmonią i odpowiednimi proporcjami w konstrukcji. Taki właśnie jest „Butik na Astor Place”. Stephanie Lehmann zdobyła moje uznanie, bo napisała powieść rewelacyjną w każdym calu. A na tę doskonałość składa się przede wszystkim widoczne na każdej stronie przywiązanie do szczegółu. Bez niego powieść ta byłaby niepełna, nie wzbudzałaby tak wielkiego entuzjazmu i określiłabym ją tylko jako jedną z wielu.

To zamiłowanie do detali jest szczególnie wyraźne w rozdziałach dotyczących Olive. Autorka przygotowała się merytorycznie, dzięki czemu w fascynujący sposób oddała realia pierwszej dekady XX wieku. Ówczesna moda, wystrój wnętrz, warunki na ulicach, centrum miasta i jego przedmieścia, specyfika obiektów, takich jak hotele, domy towarowe, fabryki, tancbudy, a przede wszystkim sytuacja społeczna po krachu bankowym z 1907 r. i przekrój klas: od najbiedniejszych do tych cieszących się zamożnością – wszystko to przedstawione piórem Lehmann tworzy barwną mozaikę oddaną tak plastycznie, że wyobraźnia sama podsuwa obrazy Nowego Jorku z początku ubiegłego wieku. Podobało mi się także to, że Amanda tropiła ślady przeszłości. Sama bardzo lubię oglądać stare zdjęcia moich okolic i porównywać je ze stanem obecnym, więc myślę, że rozumiem, jakie uczucia jej towarzyszyły. I oczywiście nie wolno zapominać o modzie, odgrywa ona przecież ważną rolę i jest niezbędnym składnikiem fabuły. Nie jest to wprawdzie temat, który by mnie szalenie pociągał, ale w takim ujęciu historycznym ma on niebywały urok.

Kreacja postaci wyszła Lehmann wybornie. Amanda i Olive okazują się być do siebie bardzo podobne. Każda na swój sposób, ale obie walczą o niezależność, o prawo swobodnego decydowanie o sobie. Możemy obserwować proces dojrzewania do pełni życia obydwu bohaterek. I znów szczególnie wyraźne jest to w przypadku Olive, która postawiona w obliczu nagle zmienionej sytuacji osobistej, będzie musiała walczyć o przetrwanie, co otworzy jej oczy na brutalne realia rzeczywistości. Ale nie tylko o to tu chodzi; powiedziałabym, że Olive dojrzewa do pełni kobiecości, chce dotrzeć do jej sedna, które dla ówczesnych pań nie było łatwo dostępne. Pisarka pokazała tutaj, jak niewiele w sumie zmieniło się od czasów Olive w ocenianiu podejścia obu płci do związków, małżeństwa i seksu. Mężczyźnie wolno więcej – zdradzać czy skakać z kwiatka na kwiatek; kobieta w analogicznej sytuacji zostanie określona jednoznacznym mianem. I na tym może poprzestanę, zanim włączą się moje feministyczne zapędy. W każdym razie i Olive, i Amandę czeka konfrontacja własnych poglądów, potrzeb i oczekiwań z postrzeganiem społecznym typowym dla ich czasów.

Muszę się uciec do banalnego stwierdzenia, ale „Butik na Astor Place” to niesamowicie wciągająca lektura. Naprawdę pochłania od pierwszej strony i od samego początku czytelnika ogarnia żywe zainteresowanie, co będzie dalej. Przywiązałam się do obu bohaterek i żal mi było rozstawać się z nimi. Wspomnę jeszcze o wielkim pozytywie, którym jest wywiad z autorką zamieszczony na końcu (w niektórych książkach właśnie czegoś takiego mi brakuje) – opowiada ona o inspiracjach i źródłach oraz o zakończeniu utworu. Bez dwóch zdań – po powieść Stephanie Lehmann warto sięgnąć.    

Za możliwość przeczytania bardzo dziękuję Wydawnictwu Muza.