Agnieszka L. Janas "Elegantki"

Agnieszka L. Janas „Elegantki. Moda ulicy lat 50. i 60. XX wieku”, BOSZ 2014, ISBN 978-83-7576-230-3, stron 184

Nie będzie chyba przesadą, jeśli stwierdzę, że dzisiejsza moda, taka dla statystycznego człowieka, opiera się na sieciach sklepów odzieżowych, tzw. sieciówkach, oraz na second-handach, czyli sklepach z odzieżą używaną. Myślę, że oczywiście do pewnego stopnia wybór jest podyktowany warunkami finansowymi i cenami, które ktoś indywidualnie jest w stanie zaakceptować, ale po części także kwestią podejścia do ubioru w ogóle. Zależy, na czym na zależy: część pań (panów pewnie też, ale chyba w mniejszym stopniu) być może chce się ze swoim strojem wtopić w tłum podobnie ubranych kobiet, by nie zwracać na sobie uwagi; ale jest też na pewno spora grupa tych kobiet, które właśnie chcą się wyróżniać, stawiają na oryginalność i kreatywność, dlatego poszukują czegoś innego, niepowtarzalnego, takiego tylko ich. Po zapoznaniu się z publikacją Agnieszki L. Janas doszłam do wniosku, że w Polsce lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku, dominowało raczej to drugie podejście. Bohaterki chciały przyciągać wzrok, a taka postawa miała jeszcze jeden, niezwykle istotny, aspekt: walkę z szarzyzną i beznadziejnością czasów stalinowskich.

Krystyna Mazurówna, str. 61

„Dziewczyny pochodziły z różnych środowisk, od arystokratek, przez krakowską, warszawską i  łódzką inteligencję, po córki rzemieślników czy zamożnych chłopów. Mieszkały w dużych miastach lub malych miasteczkach. To kobiety szerzej nieznane, jak i te o głośnych nazwiskach; nauczycielki, pielęgniarka, farmaceutka, ekonomistki, rehabilitantka, właścicielka małej firmy odzieżowej, sławne aktorki, modelka, charakteryzatorka filmowa i tancerka. Łączyło je jedno – miłość do mody i potrzeba eleganckiego, estetycznego wyglądu. Zawdzięczamy im legendę o pięknościach naszych ówczesnych ulic” (str. 13). To o nich pisze Agnieszka L. Janas, a raczej one same wspominają swoją młodość i życia „z modą w tle” (tamże).

Joanna Plenzner, str. 102-103

Czymś naturalnym było wówczas zdobywanie tkanin, a następnie bądź samodzielne szycie z wykorzystywaniem gazetowych wykrojów, bądź też posiadania zaufanej i zaprzyjaźnionej krawcowej. A te potrafiły wyczarowywać dla swoich klientek cuda. Celowo napisałam „zdobywanie”, bo nie zawsze można było sobie pozwolić na wszystko, o czym się marzyło (i tylko jeden sposób, jako wielbicielce literatury i molowi książkowemu, nie mieścił mi się w głowie. Jedna z postaci ze swego rodzaju beztroską oznajmiła, że przeszukała domową biblioteczkę i sprzedała kolekcjonerskie wydania książek, która dostała od przyjaciela ojca, dyrektora Państwowego Wydawnictwa Naukowego (str. 45). Cóż, dla osoby, która woli sobie kupić książkę, niż ciuch, niepojęte... Ale nie żyłam w tamtych czasach, więc oceniać nie powinnam. Ale taki komentarz narzucił mi się sam). Niejedna z pań skorzystała z patentu Scarlett O’Hary, przeznaczając na sukienki czy płaszcze grube zasłony lub cienkie firanki. Barbara Hoff, pierwsza powojenna projektantka mody w Polsce, „na łamach „Przekroju” pokazała, jak przerobić tenisówki na baleriny, zwane też „trumniakami”. Wystarczyło kupić białe płócienne tenisówki, wyciąć część z dziurkami na sznurówki, obszyć wycięcie tasiemką i pomalować na czarno, np. tuszem lub pastować pastą do butów” (str. 7). Nie da się ukryć, że Polki w tamtych czasach musiały wykazywać się nie lada sprytem, chcąc wyglądać szykownie i kolorowo. 

Ewa Maria Morelle, str. 158-159

Przyjemna to była lektura. Może moda nie jest dziedziną, która by mnie szczególnie interesowała, ale czasy Polski Ludowej już jak najbardziej, dlatego też ciekawie było spojrzeć na nie z takiej perspektywy. Podkreślić trzeba także, że publikacja, jak na „Elegantki” przystało, została pięknie wydana, w twardej oprawie, z dużą liczbą zdjęć na kredowym papierze, co powinno zaspokoić gusta nawet tych bardzo wybrednych czytelników. Nie miałabym nic przeciwko, by kolejna lata PRL-u także zostały zaprezentowane w takiej formie. 

Za możliwość przeczytania dziękuję Wydawnictwu BOSZ.

Wyzwania: „Nie tylko literatura piękna...”, „Polacy nie gęsi”.