Katarzyna Enerlich "Rzeka ludzi osobnych"

Katarzyna Enerlich „Rzeka ludzi osobnych”, MG 2016, ISBN 978-83-7779-362-6, stron 304

Katarzyna jest aktorką. Przez jej życie przeszedł w ostatnim czasie huragan, ponieważ straciła dwóch najważniejszych mężczyzn swojego życia. Postanowiła więc wziąć urlop od codzienności; swoje mieszkanie wynajęła na pół roku, a sama znalazła dla siebie starą chatę na Mazurach. Problemy zaczynają się już na samym początku, bo kobieta, typowa mieszkanka miasta, nie potrafi nawet rozpalić ognia w piecu. Z czasem jednak odkrywa, jak wiele przyjemności dają proste czynności, zwyczajna kuchnia i spotkania z ludźmi, którzy mogą wiele powiedzieć o przeszłości Wojnowa nad Krutynią, które położone w lasach Puszczy Piskiej stało się miejscem do życia staroobrzędowców i mniszek z klasztoru nad jeziorem Duś. Historia, która zaczyna się w 1830 r., kryje w sobie wiele tajemnic, a możliwość odkrycia części z nich budzi przerażenie w Auguście, najbliższej sąsiadce Katarzyny...

Gdyby ktoś zapytał mnie o literackie skojarzenia z Mazurami, chyba pierwsze przyszłoby mi na myśl nazwisko Katarzyny Enerlich. Pisarka z Mrągowa konsekwentnie realizuje obraną ścieżkę i pisze o ludziach oraz wydarzeniach związanych z Krainą Wielkich Jezior. Sama uprawia hatha jogę i propaguje zdrowy styl życia w zgodzie z naturą i rytmem przyrody. Te elementy znajdują swoje odzwierciedlenie także w jej książkach, a dzięki temu są one tak wiarygodne – doskonale widać, że autorka wie, o czym pisze, i że nie jest to wyłącznie na pokaz.

„Rzeka ludzi osobnych” dla mnie osobiście jest takim zbiorem powieści w jednej powieści, ponieważ mamy tutaj kilka na równi ważnych bohaterów i wątków z nimi związanych. Wydawać by się mogło na początku, że to będzie utwór o Katarzynie, ale potem pojawia się historia Augusty i poznajemy dzieje kobiet z jej rodu. Bohaterem staje się także wojnowski lekarz Sidor Kurt oraz mateczka Antonina Kondratiewna. I każda postać ma swoją rzekę, dla każdego inaczej ona płynie. Te pamiętniki wspomnianych wyżej osób są oparte na prawdziwych i pojawiają się na kartach książki nieprzypadkowo, autorka miała w tym względzie konkretny cel – chciała ocalić je od zapomnienia, tak jak chciała „opowiedzieć staroobrzędowy świat, póki jeszcze żyją wyznawcy” (okładka). Ich losy splatają się z wielką historią, tak jak i zresztą wpływa ona na życie pozostałych postaci, nawet jeśli im samym wydaje się, że żyją na końcu świata, z dala od problemów wielkich miast. Osobno. Ale to „osobno” jest jednak tylko do pewnego stopnia.

Narracja „Rzeki...” płynie leniwie, niespiesznie, ale jednocześnie bardzo intrygująco z uwagi na fakt, że rozdziały dotyczące poszczególnych osób przeplatają się ze sobą, nie mają porządku chronologicznego czy linearnego. I nie wiem, jak Enerlich to robi, ale obcując z jej prozą, naprawdę odczuwa się potrzebę, żeby samemu zwolnić, żeby zakosztować takiego prostego życia bez pośpiechu i wygód, które wydają nam się absolutnie niezbędne. Pojawia się też potrzeba - czy tęsknota - bliskości z drugim człowiekiem, przyjaźni i miłości, ale przede wszystkim jego obecności.

Bardzo miło spędziłam czas na lekturze „Rzeki ludzi osobnych”, choć przecież Katarzyna Enerlich nie pisze tylko o radości i szczęściu, ale także o bólu, cierpieniu, poczuciu winy i krzywdzie. Mimo to, powieść ta ma w sobie naprawdę wiele uroku, który nie pozwala oddać się słowami do końca. Dlatego warto mu się poddać osobiście.  

Za możliwość przeczytania bardzo dziękuję Wydawnictwu MG.