Jan Wróbel, Ewa Wróbel „Historia Polski 2.0. Polak potrafi, Polka też... czyli o tym, ile świat nam zawdzięcza”

Jan Wróbel, Ewa Wróbel „Historia Polski 2.0. Polak potrafi, Polka też... czyli o tym, ile świat nam zawdzięcza”, Znak Horyzont 2015, ISBN 978-83-240-3056-9, stron 240

W czasach szkolnych historia nie należała do moich ulubionych przedmiotów. Na pewno byłam za młoda i za głupia, by ją docenić, ale także sposób jej przekazywania nigdy nie potrafił rozbudzić większego nią zainteresowania. I choć to właśnie z historii zdawałam maturę, to wiem, że osobiście musiałam do niej dojrzeć; znaleźć w niej swoją „działkę”, czyli interesujące mnie epoki i tematy, sama, a nie przymuszona; dojść do takiego momentu, że im więcej książek historycznych pochłaniam, tym bardziej dostrzegam, ilu rzeczy jeszcze nie wiem, co rodzi jeszcze większe zainteresowanie i skutkuje stopniowym zgłębianiem szczególnie intrygujących kwestii. 

Zastanawiam się jednak, czy moje podejście do historii byłoby inne, gdybym, będąc uczennicą podstawówki czy licealistką, dostała w swoje ręce książkę napisaną tak, jak zrobili to Jan Wróbel i Ewa Wróbel. Dość zajmujący to problem, ponieważ autorzy piszą bardzo niestandardowo. Kto wie, może i jest to sposób, by dotrzeć do dzisiejszej młodzieży i tych starszych, którzy od mniej lub bardziej zamierzchłych epok trzymają się z daleka. Może właśnie tak da się im pokazać, że historia to nie tylko szereg nudnych dat niemożliwych do ogarnięcia i korowód mało barwnych postaci...

Od razu muszę przyznać, że nie umiem ocenić tej publikacji jednoznacznie. Na pewno potrafię docenić fakt, że taka w ogóle powstała; że są autorzy, którzy chcą dzielić się swoją pasją, fascynacją, którzy mają niebanalny i świeży pomysł na jej przekaz (tak jak niedawno uczyniła to Anna Moczulska w „Bajkach, które zdarzyły się naprawdę”). Traktując ją jako kolejną z serii – bo to drugi tom „Historii Polski 2.0”; pierwszy prezentował, „jak psuliśmy plany naszym sąsiadom”; w przygotowaniu trzeci pt. „Polacy – nic się nie stało!... czyli o tym, jak chcieli nam dokopać, ale im nie wyszło” - skierowanej raczej, bym powiedziała, dla młodzieży, jestem jak najbardziej za, wychodząc z założenia: „byleby przeczytali, a nuż obudzi się w kimś żyłka odkrywcy i sięgnie po inne książki historyczne”. Natomiast jeśli chodzi o resztę, to cóż, taka forma do mnie nie trafia. Nie chodzi mi o styl narracji – bo ten jest żywy, pełen humoru, a czasem nawet i ironii, a całość napisana jest lekko, z polotem i dość sympatycznie. Nie przemawiają do mnie te rysunki w formie komiksu, te fragmenty rozmów niby to z czatów czy forów internetowych – na takie coś jestem zwyczajnie za stara i zbyt konserwatywna, zdecydowanie bardziej wolę jednolity tekst uzupełniany jedynie zdjęciami. Nuda? Może i trochę tak, ale co poradzić, gdy jest się tradycjonalistką? (Możliwe też, że nie nadaję się do aktualnych czasów). Długość rozdziałów to również dla mnie za mało – wszystko jest tylko dotknięte powierzchownie, wolę dłuższe opisy. Myślę jednak, że nie bez powodu autorzy taki, a nie inny, układ treści wybrali – w końcu oboje są nauczycielami, więc pewnie dobrze wiedzą, co odpowiada osobom w wieku ich uczniów.

Niewątpliwą zaletą książki państwa Wróbel jest to, że traktuje ona o sukcesach. Polacy mają skłonność do eksponowania tego, co nam się nie udało, do martyrologii – i nie mówię, że to źle, bo w końcu pamięć o ofiarach tragicznych wydarzeń dziejowych to nieodłączny składnik polskiej tożsamości. Ale trochę dumy narodowej też by nam się przydało. A rzeczywiście mamy się czym pochwalić, zarówno w perspektywie historycznej, jak i teraźniejszej. Maria Skłodowska, Mikołaj Kopernik, Jan Heweliusz, Janusz Korczak, te nazwiska wszyscy znamy. Ale autorzy przywołują także tych, którym zawdzięczamy np. kamerę filmową, kamizelkę kuloodporną, telewizję czy nawet kasownik – tak, to wszystko ma polskie korzenie. Naprawdę, są powody do zadowolenia, do chwały. Czemu więc robimy to tak rzadko?

„Polak potrafi, Polka też...” nie było lekturą, na którą się nastawiałam, dostałam ją w formie niespodzianki. Starałam się jednak podejść do niej najbardziej obiektywnie, jak tylko się dało. Wyróżniłam pozytywy, ale nie mogłam nie wspomnieć o tym, co w moim odczuciu było wadą lub czymś, do czego miałam zastrzeżenia. Podsumowując, nie była to do końca książka w moim guście, ale mimo to uważam, że można ją polecić szczególnie starszym dzieciom, młodzieży i tym, którzy dopiero szukają swojego sposobu na historię. I liczyć na to, że udowodni im ona, jak ciekawa była nasza przeszłość.  

Za możliwość przeczytania bardzo dziękuję Wydawnictwu Znak.

Wyzwanie: „Polacy nie gęsi”.