Remigiusz Mróz "Trawers"

Remigiusz Mróz „Trawers”, Filia 2016, ISBN 978-83-8075-102-6, stron 576

Jeśli czytaliście moje recenzje ostatnich książek Remigiusza Mroza, to możecie się domyślać, co teraz powinnam napisać. Znów zaczynam nie po kolei, bo zakończenie trzeciego tomu i zarazem trylogii z komisarzem Wiktorem Forstem, mówiąc kolokwialnie, rozwaliło mnie. Kolejny raz Mróz zrobił wszystko, żeby go „nie lubić”. Tylko o ile wcześniej można się było irytować na pozostawianie w niepewności i zawieszeniu, ale jednocześnie w nadziei i oczekiwaniu na kolejny tom, o tyle teraz to już naprawdę koniec, finito, basta. A nie tak miało być... Ostatnie słowa pisarza: „I, jak zawsze, opowieść biegnie dalej, w mojej i Twojej wyobraźni” (str. 571), jakoś mnie nie pocieszały, bo zwyczajnie liczyłam jednak na inny epilog. Wydaje mi się zresztą, że po tym, jak skończyło się „Przewieszenie”, wielu z nas, oddanych czytelników Mroza, oczekiwało po „Trawersie” konkretnych rozwiązań. Ci, którzy czytali, pewnie wiedzą, co dokładnie mam na myśli, dla reszty muszę pozostać enigmatyczna; w każdym razie trochę mi smutno, że nie stało się tak, jak sobie życzyłam, a z drugiej doskonale rozumiem, dlaczego autor zdecydował się na takie, a nie inne rozstrzygnięcie fabularne. Powiedzmy, że to, co najbardziej oczywiste, absolutnie nie byłoby w jego stylu.  

Trzeci tom tatrzańskiej trylogii jest obrazem stopniowego upadku Forsta. Twardy i bezwzględny komisarz nie jest jednak tak odporny i bezduszny, jak mogłoby się wydawać. Były glina zaczyna dawać sobie w żyłę, a znakomite właściwości heroiny, uśmierzające bóle migrenowe, są tylko jednym z powodów. Bo tak naprawdę „miał do odsiedzenia dwadzieścia pięć lat, wyczerpał drogę odwoławczą i nie mógł liczyć na przedterminowe warunkowe zwolnienie. Mógł za to mieć nadzieję, że dzięki heroinie na dobre zapomni o wszystkich swoich problemach. Przede wszystkim o migrenie, ale także o bólu, którego istnienia nie był nawet świadomy” (str. 11). Z każdym kolejnym zastrzykiem Forst był coraz bardziej przekonany, że znalazł sposób na odcięcie się od rzeczywistości. Ale ta nie pozwoliła o sobie zapomnieć, co dotarło do niego szczególnie boleśnie wraz z pewną przesyłką. Tymczasem na jednym z górskich szlaków zostaje znalezione ciało mężczyzny, okaleczone tak, by utrudnić identyfikację. W jego ustach ktoś umieścił syryjską monetę. Prokurator Dominika Wadryś-Hansen musi znaleźć odpowiedź na pytanie, czy zbrodnia ta ma związek z pobytem w Kościelisku grupy uchodźców. Ci nie są mile widziani przez mieszkańców i napięcie społeczne zaczyna szybko narastać. Prokurator wraz z inspektorem Osicą zastanawiają się też, czy to, co się dzieje, nie jest przypadkiem powrotem Bestii z Giewontu...

„Ekspozycja” pod względem tempa wydarzeń przypominał pędzący z prędkością światła rollercoaster. „Przewieszenie” zdecydowanie zwolniło, a „Trawers” z kolei wkracza na jeszcze inny poziom, głównie dzięki temu, że Remigiusz Mróz włączył do fabuły kwestię uchodźców, problem, który od miesięcy nie schodzi z łamów gazet i portali internetowych. Poszczególnych bohaterów wyposażył w określone poglądy, a dzięki temu udało mu się zaprezentować każdy aspekt związany z konfliktem migracyjnym. Połączył zwykłą ludzką troskę i wartości humanitarne ze strachem wynikającym z przyjmowania ludzi o tak odmiennym rysie kulturowym i religijnym (tym drugim zwłaszcza). Podszedł do tematu z wyczuciem i klasą, dając możliwość spojrzenia nań z różnych punktów widzenia. Myślę więc, że od tej pory możemy się spodziewać nowego kierunku w twórczości pisarza (a zaczął przecież w „Rewizji”): już nie tylko elementy dostarczające czystej rozrywki, ale też zjawiska i problemy skłaniające do licznych refleksji.

Nie potrafię stwierdzić, która część trylogii pióra Remigiusza Mroza podobała mi się najbardziej, bo każda wywierała wrażenie. Ogólnie trzeba przyznać, że „Trawers” trzyma poziom poprzedniczek, ale po jego przeczytaniu pojawił się smutek, że to koniec. Polubiłam Wiktora Forsta (w przeciwieństwie do pani prokurator) i trochę mi żal, że już go więcej nie spotkamy (chyba że autor zdecyduje się kiedyś wprowadzić go do jakiejś innej swojej powieści, tak jak w tej pozwolił pojawić się na moment Joannie Chyłce). Sądzę, że fani Remigiusza Mroza będą usatysfakcjonowani i zadowoleni z lektury „Trawersu”, więc przekonywać ich nie trzeba; pozostałych namawiam do poznania całej trylogii – sprawdźcie, czy porwie Was fala uwielbienia dla młodego pisarza.    

Wyzwanie: „Polacy nie gęsi”.